જાણો શા માટે જનોઈ સંસ્કાર કરવામાં આવે છે, તેનું મહત્વ અને શું છે નિયમો


યજ્ઞોપવિત વિધિ: પ્રાચીન કાળથી, યજ્ઞોપવિત સંસ્કારને હિન્દુ ધર્મમાં મુખ્ય ધાર્મિક વિધિઓમાંની એક ગણવામાં આવે છે. યજ્ઞોપવિતને જ જનોઈ કહેવાય છે. મનુએ કહ્યું છે કે, પ્રથમ જન્મ માતાના ગર્ભમાંથી થાય છે. જે માતાના ગર્ભમાંથી જન્મે છે, તેના પર અનેક જન્મોના સંસ્કારો પ્રભુત્વ ધરાવે છે. આને દ્વિજ એટલે કે બીજો જન્મ પણ કહેવાય છે.

શા માટે જરૂરી છે યજ્ઞોપવિત વિધિ

યજ્ઞોપવીત સંસ્કાર દ્વારા ખરાબ સંસ્કારોને બુઝાવીને સારા સંસ્કારોને કાયમી બનાવવામાં આવે છે. મનુના મતે, દ્વિજને યજ્ઞની વિધિ વિના કોઈપણ કાર્ય કરવાનો અધિકાર નથી. તેવી જ રીતે, આ સંસ્કાર કર્યા પછી જ બાળકને ધાર્મિક કાર્ય કરવાનો અધિકાર મળે છે. યજ્ઞોપવીત એટલે વ્યક્તિને દરેક પ્રકારના યજ્ઞ કરવાનો અધિકાર પ્રાપ્ત થાય છે. પદ્મ પુરાણમાં લખ્યું છે કે, યજ્ઞોપવીત ધારણ કરવાથી લાખો જન્મોમાં જ્ઞાત અને અજ્ઞાનતામાં થયેલા પાપોનો નાશ થાય છે. પારસ્કર ગ્રહસૂત્રમાં લખ્યું છે કે, જે રીતે ગુરુએ ઈન્દ્રને યજ્ઞોપવીત આપી હતી, તેવી જ રીતે ઉંમર, બળ, બુદ્ધિ અને ધનની વૃદ્ધિ માટે યજ્ઞોપવીત ધારણ કરવી જોઈએ. તેને ધારણ કરવાથી શુદ્ધ ચારિત્ર્ય અને કર્તવ્યની પ્રેરણા મળે છે.

આ પણ વાંચો: જીવનમાં આર્થિક પ્રગતિ કરવી હોય તો કરો આ ઉપાય, માતા લક્ષ્મી થશે પ્રસન્ન

શું છે જનોઈ?

જનોઈ એ ત્રણ દાગાનો દોરો છે જે પુરુષો તેમના ડાબા ખભાના ઉપરથી તેમના જમણા હાથની નીચે સુધી પહેરે છે. તે દેવરુણ, પિતૃરુણ અને ઋષિરુણનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે, સાથે જ તેને સત્વ, રજ અને તમનું પ્રતીક પણ માનવામાં આવે છે. યજ્ઞોપવીતના દરેક તાર ત્રણ-ત્રણ તાર ધરાવે છે. યજ્ઞોપવીતના ત્રણેય તાર આપણું ધ્યાન સર્જનના તમામ પાસાઓમાં વ્યાપેલા ત્રિવિધ ધર્મ તરફ દોરે છે. આ રીતે જનોઈ નવ તારથી બને છે. આ નવ તારોને શરીરના નવ દરવાજા, એક મુખ, બે નસકોરા, બે આંખ, બે કાન, મળ અને મૂત્ર માનવામાં આવે છે. તેમાં બાંધેલી પાંચ ગાંઠ બ્રહ્મ, ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. આ જ કારણ છે કે હિન્દુ ધર્મમાં જનોઈને ખૂબ જ પવિત્ર માનવામાં આવે છે અને તેની પવિત્રતા જાળવવા માટે કેટલાક નિયમોનું પાલન કરવું જરૂરી છે.

ધ્યાનમાં રાખો આ નિયમો-

  • મળમૂત્ર અને પેશાબ પહેલા જમણા કાન પર જનોઈ લગાવવી જોઈએ અને હાથ યા પછી જ કાનમાંથી કાઢવી જોઈએ.
  • જનોઈનો કોઈ દોરો તૂટી જાય તો તેને બદલવો જોઈએ.
  • આ પહેર્યા પછી, જ્યારે તમે નવું યજ્ઞોપવીત પહેરો ત્યારે જ તેને દૂર કરવું જોઈએ, તેને ગળામાં ફેરવતી વખતે ધોવામાં આવવું જોઈએ.

Published by:Samrat Bauddh

First published:

Tags: Dharma Astha, Religion News



Source link

Leave a Comment